Na današnji dan prije 24 godine, 11. septembra 2001. godine desili su se najgori teroristički napadi u historiji SAD koji su promijenili cijeli svijet. 

Oteta su četiri putnička aviona koja su postala oružje u rukama terorista Al-Kaide. Posljedice tog dana i dalje se osjećaju u američkom društvu, međunarodnoj politici i sigurnosnim praksama širom svijeta.

Ljudi širom svijeta stariji od 30 godina sjećaju se gdje su bili kad su čuli za, a zatim i u stvarnom vremenu pratili, najstrašniji napad na SAD.

Kobnog jutra 11. septembra 2001. godine, 19 pripadnika Al-Kaide otelo je četiri putnička aviona i preusmjerili ih prema svojim metama. U 8:46 prvi avion, Boeing 767 American Airlinesa, udario je u Sjeverni toranj Svjetskog trgovačkog centra (WTC) u New Yorku, između 94. i 98. sprata. U tom trenutku se još uvijek mislilo da je riječ o nesreći. 

No, nekoliko minuta kasnije zvaničnici Bijele kuće dobili su potvrdu da se radi o neprijateljskom napadu, kada je drugi avion udario u Južni toranj. Oba tornja, tzv. „Blizanci“ na Manhattanu, ubrzo su se urušila.

Treći avion se zabio u Pentagon, srce američke vojske, dok se četvrti srušio na polje u saveznoj državi Pensilvanija, nakon što su se hrabri putnici suprotstavili otmičarima. Ukupno je poginulo oko 2.977 ljudi – uključujući civile, policajce, vatrogasce i putnike.

Uslijedile su scene koje je cijeli svijet pratio uživo: urušavanje nebodera, haos na ulicama Manhattana, te hiljade poginulih i nestalih. 

U tom trenutku, SAD pod vodstvom Džordža W. Buša (George W. Bush) ulazi u novo doba – doba „rata protiv terora“, koji se ubrzo proširio na cijeli zapadni svijet.

Već u oktobru 2001. godine, SAD i saveznici su pokrenuli invaziju na Afganistan s ciljem rušenja talibanskog režima koji je pružao utočište Osami bin Ladenu, kojeg je 9/11 učinio najtraženijim čovjekom na svijetu, a Al-Kaidu najmoćnijom terorističkom organizacijom.

Iako se operacija isprva smatrala uspješnom, rat se otegao na dvije decenije, ostavivši Afganistan razorenom i nestabilnom zemljom.

Dvije godine kasnije, Vašington je pokrenuo invaziju i na Irak, opravdavajući je tvrdnjama da irački predsjednik Saddam Hussein navodno posjeduje oružje za masovno uništenje i da je povezan s Al-Kaidom.

Šest sedmica nakon početka rata, 1. maja 2003. godine, predsjednik Džordž Buš trijumfalno je proglasio kraj velikih borbenih operacija na nosaču aviona Abraham Lincoln. Saddam Hussein je potom svrgnut i pogubljen 30. decembra 2006. godine, na dan Kurban-bajrama.

Do tada je, prema američkim vojnim studijama, koalicija predvođena SAD bacila tačno 29.166 bombi i projektila. Velik dio infrastrukture u zemlji bio je u ruševinama. Prema uglednoj britanskoj nevladinoj organizaciji Iraq Body Count, živote je tada izgubilo više od 7.000 civila.

Rat u Iraku odnio je stotine hiljada života, destabilizirao Bliski istok i stvorio prostor za jačanje novih ekstremističkih grupa, uključujući tzv. Islamsku državu (ISIS).

Bin Laden, koji je isprva negirao odgovornost svoje organizacije za napad, ubijen je nakon deset godina skrivanja, u Pakistanu, u dugo planiranoj vojnoj akciji Pentagona.

Napadi 11. septembra doveli su i do uvođenja radikalnih sigurnosnih mjera. Još 2001. godine, američki Kongres izglasao je kontroverzni Patriotski zakon (Patriot Act), koji je omogućio masovno praćenje komunikacija, nadzor finansijskih transakcija i pritvaranje osumnjičenih bez sudskog naloga.

Posebno zloglasan postao je zatvor u Guantanamu, gdje su zatvorenici držani bez suđenja i podvrgnuti „pojačanim ispitivanjima“, odnosno – mučenju.

(DEPO PORTAL/mm)